Saturday, May 5, 2012

Friday Night Lights : Clear Eyes, Full Hearts, Can't Lose (2006-2011)

Američki fudbal?! U malom Teksaškom gradu?! Koliko god sam bio skeptičan prema ovakvom konceptu, toliko nisam bio spreman na vanserijski kvalitet serije koja sentimentalnim dramskim pristupom zasnovanim na autentičnoj srednje-američkoj svakodnevnici razotkriva najveći sport od svih sportova - život. Ponekad, važno je i pobediti, a ne samo učestvovati.


Zasnovana na istoimenoj knjizi ( Friday Night Lights: A Town, a Team, and a Dream, H.G."Buzz" Bissinger,1990) i filmu iz 2004. Friday Night Lights dobacuje mnogo više od očekivane sportske drame koja bi bila bazirana na uspesima i neuspesima srednjoškolskog ragbi tima iz fiktivnog gradića Dillona smeštenog u centru Amerike - Teksasu. Peter Berg (režiser filma i serije) je bio nezadovoljan vremenski ograničenom filmskom formom koja mu nije dozvolila više od ubrzane dramatizacije kolektivne potrage za izgubljenim idealima u pokušaju dostizanja sportskog cilja - osvajanja državnog šampionata. Osećajući nedovršenost filma (u odnosu na danas kultnu knjigu > pisac Bissinger je i dalji rođak samog Berga > otuda verovatno i dodatni osećaj odgovornosti) Berg 2006. kreće sa snimanjem i emitovanjem prve sezone serije koja će tokom narednih 5 godina postići izuzetno dobre kritike (konstantno je svrstavana među top10 serija od strane relevantnih publikacija kao što su Time magazine, Entertainment Weekly i New York Times, dobitnik je Emmy nagrade i niza drugih), ali zbog svoje dramske dubine i suočavanja sa aktuelnim američkim društvenim problemima nikad nije doživela široku popularnost. Na sreću, serija je uspela da preživi i doživi celih 5 sezona (2006-2011).

Iako se glavni zaplet vrti oko trenera Eric Taylor-a i njegove porodice, dramska punoća i prava dragocenost serije leži u bogatstvu različitih karaktera kojima obiluje. Paralelno razvijajući niz životnih priča, kako samih igrača tinejdžera i njihovih porodica, tako i ljudi iz njihovog okruženja, Berg strpljivo gradi kompleksan univerzum koji pulsira živim i razumljivim jezikom malih i velikih privatnih drama u periodu kada svetska (američka) politika kroz apsolutnu dominaciju novčanog sistema vrednosti obara sve ideale i snove bazirane na plemenitim ljudskim osobinama. Svež, gerilski pristup snimanju sa 3 kamere koje prate glumce (umesto da glumci postavljaju scenu prema položaju kamera) uz dogovor da se scene ne probaju već da se igraju skoro uvek "iz prve", pored specijalnog ugovora koji je dozvoljavao glumcima da menjaju rečenice scenarija ukoliko su osećali da se njihov lik ne bi izrazio na napisani način, formirali su atmosferu kojoj je Berg težio - "autentičnost ispred svega".

 
Takav pristup realizaciji sjajnog dramskog teksta doprineo je da se veruje svim likovima, a još važnije doprineo je razvijanju empatije koja (nakon protoka vremena i sezona) prerasta u osećaj familijarne bliskosti sa glavnim likovima serije. Bračni odnos trenera Eric Taylor-a i njegove žene Tami je odigran u retko viđenom vrhunskom performansu Kyle Chandlera i Connie Britton. Njih dvoje deluju kao da su zaista u braku (stvoreni jedno za drugo), a njihovi karakteri su razrađeni do nivoa elektrona. Tinejdžeri - igrači su smešteni u realne okvire malog, tradicijom opterećenog mesta, u kojem svako od njih vuče svoj specifičan porodični teret.

Balansirajući sa pričom na ivici romantike i patetike (kroz poigravanje sa likovima, tumbajući ih kroz niz životnih nepogoda) Berg uspeva da dešavanja zadrži na prijatnoj liniji sentimentalnosti i topline forsirajući autentičnu realnost u vidu prepoznatljivih odnosa današnjeg sveta koje serija obrađuje na širokom polju društvenih relacija: moć i pare koje dominiraju malim životima, porodične disfunkcionalnosti koje se slivaju kao teška kiša na gola leđa mladih ljudi, pitanja školovanja i školskog sistema, uticaj politike i pitanja njene amoralnosti, osećaj inferiornosti marginalizovanih socijalnih grupa ("white trash", crnci, siromašni), surovost i iskalkulisanost profesionalnog sporta, pitanja abortusa, religioznosti, ljudskih predrasuda...

















U centru života malog mesta Dillona je srednjoškolski ragbi tim "Panthers" koji za stanovnike reprezentuje nešto mnogo više od sportskog tima - podsećanje na izgubljene ideale i nevinost igre koje sistem nemilosrdno i brzo uništava tokom stupanja u "odrasli" život. Ophrvani kreditima, lošim poslovima, porodičnim problemima, stalnim manjkom keša i provincijalnim nedostatkom perspektive, stanovnici Dillona fanatično podržavaju svoj ragbi tim kao jedinu preostalu oazu utehe i vere u nešto "više od života samog". Put do državnog šampiona je jedna od retkih velikih stvari koje preostaju malim ljudima i za koje je potrebno samo srce, trud i vera - za razliku od realnog života gde su potrebne veze, pragmatičnost, surovost i spremnost na nezgodne kompromise. U središtu svega je trener Taylor koji svoju trenersku ulogu doživljava šire od pukog sportskog prenošenja znanja. Čvrstih moralnih načela, neiskvarene duše i snažne radne etike on dobija etiketu "a molder of man" jer svojim mladim igračima prenosi sistem vrednosti zasnovan na podsticanju najboljih mogućih verzija njih samih, često im nudeći zamenu za očinsku figuru koja mnogima nedostaje. Njegova žena Tami se, takođe, upliće u socijalni život mesta radeći kao školski savetnik razokrivajući niz problema sa kojima (za razliku od većine nastavnog osoblja) odlučuje da se uhvati u koštac. Na neki način, njih dvoje postaju oslonac za celokupnu lokalnu zajednicu, nudeći nešto što je retkost, a to je spremnost da se sasluša i pomogne, bez uslovljavanja i naplaćivanja. Ono što njih kao likove održava u uverljivom okviru su karakterne nesavršenosti koje ih čine opipljivim ljudima, a ne kartonski idealizovanim bezgrešnicima. Njihova porodica na početku serije deluje kao "american dream", ali kroz protok vremena život se obrušava i na njih, suočavajući ih sa izborima koji nisu laki.

Odnos amaterskog i profesionalnog sporta je besprekorno predstavljen kroz tinejdžersko verovanje u ideal tima, prijateljstva i radosti igranja same igre bez razmišljanja o novcu i ličnim koristima koje profesionalnom sportu odnose svaki osećaj iskrenosti i prave ljubavi, pretvarajući igru u biznis, igrače u akcione lutke, a iskrene ljubitelje u potrošačku masu koja služi punjenju kase. Iz tog razloga, postaje jasno zbog čega stanovnici Dillona tako fanatično navijaju za srednjoškolski tim za razliku od hladnijeg pristupa gledanja profesionalne NFL lige. Stupanje na teren profesionalnog fudbala je san mnogih mladih igrača koji u tome vide razrešenje većine životnih/praktičnih problema, a stupanje na teren svog školskog tima je pitanje ljubavi, ponosa i lepote igre same. Jasno je na kojem terenu se lakše ostavlja srce.

Pored svih briljantno postavljenih dramskih situacija, sjajne podele uloga i metafore (amaterskog) sporta kao utočišta za igru koja nas podseća da zaista najbolji ( a ne najpokvareniji) pobeđuju, moram dodati da su scene utakmica snimljene zaista uzbudljivo. Režija i rukovanje kamerama dinamiku podižu na testesteronski nivo. Zarad autentičnosti, Berg je doneo odluku da se većina ragbi segmenata snimi na pravim koledž i srednjoškolskim utakmicama, što je rezultiralo pojačanim adrenalinom kojim odišu sportske scene. Pored svih nabrojanih kvaliteta, Berg je uspeo da još više podigne lestvicu angažujući fantastičan teksaški post rok bend Explosions in the Sky (radili su i originalnu muziku za film) koji kreiraju antologijsku muziku stvarajući intimne himne epskog gabarita.

 
Friday Night Lights je jedna od retkih serija koja obiluje likovima koji su u većini slučajeva pozitivni, a ne deluju nerealno ili dosadno. Plemenitost koja izvire iz svake epizode podseća na ljudskost koja u 21.veku deluje arhaično, ali je i takva neophodna svetu koji postaje izgubljen na stranputicama proračunatosti, hladnoće i beskrupuloznosti. Postalo je bitno pobediti, a Friday Night Lights pokazuje kako.

No comments:

Post a Comment

PRIčE iz JUžNOG POTOKA

GaYda Mario

My photo
svakom keru je potreban kerovođa

Čitaoci